Beslenme, insanın büyüme, gelişme, sağlıklı ve üretken olarak uzun süre yaşaması için gerekli olan besin öğelerini yeterli ve dengeli miktarlarda alıp, vücudun bu maddeleri kullanması olarak tanımlanır. Bu temel besin maddelerinin herhangi biri alınmadığında veya gereğinden az ya da çok alındığında, büyüme ve gelişmenin engellendiği ve sağlığın bozulduğu bilimsel olarak açıklanmıştır. Vücudun büyüme ve gelişmesi, verimli çalışması, dış etkenlere ve hastalıklara karşı dirençli olabilmesi için yeterli ve dengeli beslenme önemlidir.
Yeterli ve Dengeli Beslenme Nedir?
Yeterli ve dengeli beslenme vücudun büyümesi, dokuların yenilenmesi ve çalışması için gerekli olan besin öğelerinin her birinin yeterli miktarlarda alınması ve vücutta uygun şekilde kullanılmasıdır. Besin öğeleri vücudun gereksinmeleri düzeyinde alınmazsa, yeterli enerji oluşamaz, vücut dokuları yapılamaz ve yenilenemez. Bu durum “yetersiz beslenme” olarak tanımlanır.
Birey yeterince yemesine karşın, uygun gıda seçimi yapmaz ya da yanlış pişirme yöntemi uygularsa besin öğelerinin bazılarını alamayabilir. Bu durumda, o besin öğesinin vücut çalışmasındaki işlevi yerine getirilemediğinden kişinin sağlığı bozulur. Bu durum “dengesiz beslenme” olarak tanımlanır.
Gebelikte Beslenme Neden Önemlidir?
Gebelik kadın için doğal, fizyolojik bir olaydır. Ancak, gebe bir kadının günlük kalori, sıvı, protein, vitaminler, mineraller, temel ve eser elementlere olan ihtiyacı gebelik öncesine göre artar. Bu nedenle gebelikte beslenme önemlidir.
Gebelikte beslenmenin amacı,
1. Annenin beden gereksinimlerini karşılayarak sağlığını korumak,
2. Anne karnındaki bebeğin normal büyüme ve gelişmesini sağlamaktır.
Beslenmenin Anne Açısından Önemi
Gebelikteki beslenme şekliniz bebeğinizin sağlığını etkilediği gibi sizin sağlığınızı da etkilemektedir. Annelerin sağlıklı olabilmesi için, kız çocuklarının erken yaş ve dönemlerde beslenmelerine önem verilmesi gerekmektedir.
Anne adaylarının yaş, aktivite düzeyi gibi çeşitli özellikleri beslenme gereksinimlerini etkiler. Örneğin; ergenlik dönemindeki gebeler, henüz kendisi büyüme ve gelişimini tamamlamadığı için hem kendi gelişimlerini, hem de gebeliğin getireceği ek beslenmeyi karşılamak durumundadır. Ağır fiziksel çalışma ortamında çalışan gebelerin protein ve enerji gereksinimleri, büro işi yapan bir gebeye göre daha yüksektir. Bununla birlikte, tüm gebelerin demir ve kalsiyuma olan gereksinimi artmıştır. Artan gereksinimler karşılanamadığı zaman beslenme yetersizliği sonucu kansızlık, diş çürüklüğü gibi sorunlar ortaya çıkabilir. Çok kilo alan gebelerde ise, halk dilinde gebelik zehirlenmesi olarak bilinen ve anne sağlığını tehlikeye sokan durumlar daha sık görülmektedir.
Beslenmenin Fetüs Açısından Önemi
Anne karnındaki bebeğin büyüme ve gelişmesi için annenin beslenmesinin önemine 1930’lu yıllarda yoğunlaşılmıştır. Araştırmalar gebelik döneminde çeşitli besin öğelerinin eksik alınması durumunda, bebekte bazı sorunların ortaya çıktığını göstermektedir. Annenin A vitamini, çinko, demir, riboflavin, magnezyum, folik asit ve proteinden yetersiz beslenmesi, erken doğuma, bebeğin gelişme geriliğine, düşük doğum kilosu ile doğmasına neden olur. Yeterli ve dengeli beslenen kadınların çocuklarının, yetersiz ve dengesiz beslenenlere göre daha sağlıklı oldukları araştırmalarla kanıtlanmıştır. Yetersiz ve dengesiz beslenmenin yalnız beden sağlığını değil, zekâ gelişimini de etkilediğini gösteren araştırmalarda vardır. Son zamanlarda yapılan araştırmalar yetişkin dönemde ortaya çıkan hipertansiyon, yetişkin dönem şeker hastalığı (tip 2 diyabetes mellitus), şişmanlık (obezite), kanser gibi bazı hastalıkların anne karnındaki beslenmeyle ilişkili olduğunu göstermektedir.
Gebelikte Ne Kadar Kilo Almalısınız?
İlk üç aydaki kilo alımınız; kan hacminizdeki artış, göğüslerinizin ve rahminizin büyümesi, yağ depolarınızın artması gibi durumlarla ilgilidir. Son aylardaki kilo alımınız ise sizin dokularınızın artmasına ilave olarak, bebeğinizin büyümesi, bebeğinizin içinde bulunduğu sıvı (amniyon sıvısı) ve bebeğinizi besleyen son (plasenta) ile ilgilidir.
Gebelik Süresince Annelerin Aldığı Kiloların Dağılımı Nasıldır?
Gebenin gerekenden daha fazla kilo alması istenmeyen bir durumdur. Gebe eğer fazla kilo alır ise; gebelik sürecinde alttan muayenede (vajinal muayene) zorluk yaşanabilir, karın muayenesinde bebeğinizin değerlendirilmesi zor olabilir, ultrason değerlendirmesi hata verebilir, hareket kısıtlılığına neden olabilir. Fazla kilo alımı ile tansiyonunuz yükselip gebelik zehirlenmesi dediğimiz durum oluşabilir. Bu durum normal doğumu engelleyip sezaryen doğum nedeni olabilir. Sezaryen doğum yapmanız gerekirse, sezaryen sonrası ameliyat yerinin iyileşmesi zorlaşabilir.
Gebelik boyunca alınan toplam kilo kadar, kilo alımının düzenli olması da önemlidir. Normal kiloda olan bir gebenin, ortalama olarak gebeliğin ilk 3 ayında 1-2 kg , sonraki aylarda her hafta yarım kg alması beklenir. Son iki üç ayda, aylık 1 kg’dan az kilo alımı yetersiz, aylık 3 kg’dan fazla kilo alımı ise aşırı kilo alımını gösterir. Kilo alımının kişinin önceki kilosuyla ilişkili olarak değişeceği unutulmamalıdır. Bu nedenle farklı kilo izlem metodları bulunmaya çalışılmaktadır. Bunlardan biri de annenin gebelik öncesindeki beden kitle indeksi (BKİ) esas alınarak kilo hesaplanmasıdır.
Gebeliğiniz Süresince Almanız Gereken Kiloyu Beden Kitle
İndeksine Göre Nasıl Hesaplarsınız?
Gebelerin gebelik boyunca alması gereken kilo, gebelik öncesi kilosuna ve boyuna göre değişmektedir. Gebelikten önce daha zayıf olan annelerin daha fazla kilo alma hakkı varken, kilosu daha fazla olan anneler gebelikte daha az kilo almalıdırlar.
Boy ve ağırlığınızı kullanarak beden kitle indeksinizi (BKİ) hesaplayıp gebelik boyunca almanız gereken kiloyu belirleyebilirsiniz. BKİ hesaplanırken vücut ağırlığınızı (kg) boyunuzun karesine (m2) bölmeniz gerekmektedir (BKİ = ağırlık [kg] / boy2 [m2]).
Elde edilen BKİ’ye göre sizler gebeliğiniz boyunca almanız gereken kiloyu belirleyebilir ve bilinçli bir beslenme planı ile ağırlığınızı kontrol edebilirsiniz.
Örnek: Bir kadının gebe kalmadan önceki kilosu 55 kg , boyu da 1.56 m olsun. Bu kadının gebeliği süresince alması gereken kiloyu hesaplayalım.
BKİ = Ağırlık /Boy (m2)
BKİ = 55/ 1.562
BKİ = 22.6 değeri bulunur. Gebe BKİ değerine göre normal kilodadır. Gebelik süreci boyunca da en az 11.5 kg , en fazla 16 kg alması gerekir. - devam edecek
Kaynak: Okumuş H, Mete S. Anne Babalar için Doğuma Hazırlık. İstanbul; Deomed Yayınları; 2009
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder